راستی …. چرا ما اینقدر شبیه همیم؟
درباره‌ی کتاب انسان خردمند
علی اشرفی
اولین جلسه انجمن خرد و دوستی کلامزنده
چهارم خردادماه ۹۹
- بعدازظهر روی پشت بام، داشتم فکر می‌کردم با وجود تمام تفاوت‌های فرهنگی و رفاهی، همچنان این مردها هستند که بعد از ظهر تابستان سرویس کولر را انجام می‌دهند و زنانشان با شربت بیدمشک خنک از شوهرانشان پذیرایی می‌کنند.
راستی …. چرا ما اینقدر شبیهیم؟
- کتاب انسان خردمند کتابی تاریخی است، البته نه تاریخ سلحشوری جنگاوران و کشورگشایی پادشاهان.
بعضی از شما تاریخ دوست ندارید… چرا؟ از حقارت و خشونت و کم شدن مساحت ایران گله‌مند هستید؟ قسمت فتحعلشاه تاریخ ایران را دوست ندارید؟ شاید بخش نادرشاه را! حمله اعراب به ایران، نظرتون در مورد استقلال بحرین چیه؟ موسیلینی و هیتلر؟ تاریخ کمونیسم؟ رضاشاه؟ مصدق؟ صدام؟ تاریخ را دوست دارید؟
آیا تاریخ یک ملیت باعث مباهات و افتخار هست؟ نیست؟
اصلا ملیت یعنی چه؟ دین یعنی چه؟ پول و اقتصاد چیست؟ هنر یعنی از کجا آمده؟ این کتاب با روایت بسیار بسیار جالب و خواندنی، رَوَندی را نشون می‌ده که انسان خردمند (خردمند به معنی فاضل و دانشمند نیست! یک گونه است… مثلا می‌گوییم پرشین کت یا سگ بولداگ یا سگ ژرمن…. انسان خردمند هم یه گونه است)
- کتاب انسان خردمند درباره تاریخ نوع انسان است… اگر به پیوستگی آدمیان آنچنان که در ادبیات کلامزنده مرسوم است معتقدید، این کتاب برای شما خواندنی است. این کتاب درمورد انسان صحبت می‌کنه، قبل از زمانی که خردمند بوده. شاید عجب باشه براتون. برای من هم عجیب بود. به قسمتی از کتاب در این عکس توجه کنید.
- یک مطلب زیست‌شناسانه از یکی از سخنرانی‌های تــد نقل می‌کنم که چندی پیش شنیدم… اغلب تصور ما از نظریه تکامل اینه که اول آمیب‌ها بودند، بعد به ماهی تبدیل شدند، بعد بی‌مهرگان بعد خزندگان، بعد پستانداران، بعد هی پیشرفته و پیشرفته‌تر شدند تا رسیدند به میمون و نهایتا انسان. خب درواقع اینطور نیست!!
بلکه در واقع: شبکه گسترده‌ای از جانوران شکل گرفته که فرض کنید یه صفحه بزرگ شطرنج را پر کرده اکنون تعداد بیشتر آنها منقرض شده‌اند. در واقع خیلی سعی نکنید بفهمید جد بزرگ انسان کدام میمون بوده. شاید اصلاً مسیری که منجر به تولید میمون شده از مسیری که منجر به تولید انسان خردمند شده، متفاوت باشه!!
مثلاً فرض کنید که نوعی تمساح، به مرور تکامل یافته و ابتدا به خرگوش و سپس اسب و سپس به میمون تبدیل شده! و از مسیر کاملا متفاوت، مثلاً نوعی ماهی قرمز، تکامل یافته و ابتدا به گوسفند تبدیل شده و سپس تدریجاً به گاو و نهایتا به انسان تبدیل شده. در واقع در این مثال، اصلاً میمونی این وسط وجود نداشته که جد انسان باشد! (مثال‌های من را نشنیده بگیرید، ولی بدانید که روایت جدید و صحیح از نظریه تکامل این است) بگذریم….
- در کتاب انسان خردمند اشاره می‌کنه که نژادهای مختلف انسان امروزی، از آمیزش گونه‌ای انسان (به نام انسان خردمند) با انواع انسان دیگر به وجود آمده، و حاصل این آمیزش نژادهای مختلف انسان؛ نژاد آفریقایی / نژاد اروپایی / نژادشرقی زرد … را به وجود آورده است.
واقعاً اینطوریهشاید موضوع عجیب یا پیچیده باشد؛ دقت کنید: مثلاً یک نوع اسب، با ۴ نوع مختلف الاغ آمیزش می‌کند…. طبیعتاً ۴ نوع مختلف قاطر به‌جود می‌آید… بلانسبت شما و اقوام محترمتان… خیلی به اصالت قومی یا ملی خودمان نباید بنازیم… حداقل یکی از اجداد ما، مثلا بابا یا مامان‌بزرگ ما، اصلاً انسان خردمند نبوده‌اند!? البته تقریبا با خوشحالی و افتخار می‌توانیم بگوییم که حداقل یکی از اجداد ما انسان خردمند بوده است.??
- کتاب “انسان خردمند” در ادامه به تغییرات زندگی آدمی پرداخته. یکی از مهمترین مسائل، تغییر از مرحله باغ بهشت به مرحله کشاورزی است… داستان آدم و حوّا در بهشت احتمالا مربوط به دوره‌ای است که انسان سراسر روز را به گردش و جستجو خوردن از انواع بوته‌ها و درخت‌ها می‌گذرانده… بسیار زندگی سالم و عاری از بیماری داشته… خوراک فراوان بوده و به معنی واقعی بهشت… شاید همان بهشتی که در کتابهای دینی از آن یاد شده.
کتاب، این دوره از زندگی بشر را “انسان شکارگر خوراکجو” نامیده است.
- در مرحله بعدی انسان کشاورز و یکجانشین. که محصول تک‌غذایی او؛ دیسک کمر، بیماری‌های جدید و نوظهور مسری و … محصول این دوره است. کتاب اصلاً رویکرد مناسبی به این بخش ندارد و نویسنده معتقد است انقلاب کشاورزی در مجموع از لحاظ زیستی به نفع گونه‌ی انسانی نبوده.
یکی از ویژگی‌های خوب این کتاب اینه که واقعاً بی‌طرفانه نوشته شده و تا جای ممکن نظرات متنازع را همزمان بیان کرده.
- در فصل‌های بعدی، کتاب به ابعاد مختلف زندگیِ انسانِ کشاورز پرداخته و سپس زندگی صنعتی… دوران ظهور چاپ… ظهور ماشین‌های صنعتی…. اصلاً چه شد که کشورهای اروپایی استعمارگر شدند؟ یک دلیل خیلی خیلی ساده داره… که دعوت می‌کنم کتاب را بخوانید. یه چیز بسیار آموزنده در مورد این کتاب، قسمت‌هایی است که راجع پول و بانک صحبت کرده. و برای من به شخصه مفهوم پول را روشن کرد…. مفهوم جادویی پول. که هرگز به‌عنوان ابزار رفاه یا مبادله نیست….!
دعوت می‌کنم تا کتاب انسان خردمند را بخوانید، و به دنبال آن کتاب انسان خداگونه.
